Złotnictwo to rzemiosło artystyczne zajmujące się wytwarzaniem wyrobów ze złota, platyny, srebra, stopów, metali szlachetnych, kamieni szlachetnych oraz innych drogocennych materiałów. Termin jubilerstwo, dotyczący głównie czasów nowszych, obejmuje przede wszystkim wyrób klejnotów i ozdób ze złota, srebra i kamieni szlachetnych.
Techniki stosowane do zdobienia i wykańczania wyrobów metalowych to między innymi:
- złocenie (galwanizacja) – pokrywanie metalu, zazwyczaj srebra, miedzi lub brązu cienką warstewką złota;
- puncowanie – opracowanie powierzchni przedmiotów puncami w celu uzyskania wyrazistości dekoracji;
- repusowanie (trybowanie) – wykuwanie na zimno puncami lub młotkami odpowiedniej formy na przedmiocie;
- grawerowanie – wykonywanie na powierzchni przedmiotów zarysów liter, cyfr, stempli, oraz innych form;
- cyzelowanie – ostateczne wykończenie powierzchni przedmiotu poprzez usunięcie naddatków metalu, wygładzenie niezdobionych miejsc oraz dopracowanie ostatecznego kształtu przedmiotu przez użycie różnego typu dłut i pilników;
- filigran – wykonanie fragmentu lub całego przedmiotu z cienkich złotych lub srebrnych drucików;
- granulacja – wykonywanie ornamentów z bardzo drobnych złotych lub srebrnych kuleczek (tzw. granulek), nalutowywanych na powierzchnię przedmiotów, częste uzupełnienie filigranu.
W Polsce istnieje obligatoryjne prawo probiercze, zgodnie z którym wyroby jubilerskie muszą być ocechowane w państwowym urzędzie probierczym.
W Polsce istnieje ponad cztery tysiące podmiotów gospodarczych zajmujących się wytwarzaniem i obrotem wyrobami z metali i kamieni szlachetnych. Największa ich liczba znajduje się na terenie Trójmiasta. Tam też organizowane są co roku Międzynarodowe Targi Bursztynu Ambermart oraz Międzynarodowe Targi Bursztynu, Biżuterii i Kamieni Jubilerskich Amberif.
Złotnik-jubiler to osoba, która wykonuje różne ozdoby z metali szlachetnych: srebra, złota, platyny, takie jak bransolety, kolczyki, pierścionki, broszki. Wykonuje także inne przedmioty użytkowe (dzbanki, cukiernice, patery, puchary) oraz przedmioty kultu religijnego. Oprawia kamienie szlachetne zgodnie z własnymi projektami i wzorami, naprawia biżuterię, obsługuje urządzenia takie jak szlifierki, wiertarki, polerki, dłuty grawerskie, pilniki, rylce, młotki, skrobaki itd.
Pozostałe zadania zawodowe zawodnika jubilera to:
- rozpoznawanie rodzajów kamieni szlachetnych, półszlachetnych i syntetycznych używanych w jubilerstwie;
- sporządzanie stopów oraz lutów metali szlachetnych w specjalnych piecach do topienia;
- sporządzanie form i modeli do wytłaczania wyrobu oraz obrabianie mechanicznie metale szlachetne, aby uzyskać właściwy kształt wyrobu;
- łączenie poszczególnych elementów wyrobu przez: lutowanie, spawanie, sklejanie, skręcanie, nitowanie itp.;
- wstawianie i zakuwanie kamieni szlachetnych;
- czyszczenie i wykańczanie wyrobów: szlifowanie, grawerowanie;
- naprawianie biżuterii, powiększanie lub zmniejszanie obrączek i pierścionków; ocenianie finalnego wyrobu;
- projektowanie nowych wzorów biżuterii;
- poddawanie ocenie i wycenie współczesne wyroby jubilerskie oraz wyroby z różnych epok.
Aby zostać jubilerem/złotnikiem, można skończyć szkołę branżową lub dwuletnią szkołę policealną. Niektóre placówki oferują także kurs zawodowy złotnika jubilera. Akademie sztuk pięknych w różnych miastach mają kierunki takie jak wzornictwo lub projektowanie biżuterii, na których można kontynuować naukę. Po odbyciu 3-letniej praktyki w zakładzie jubilerskim można zdać egzamin czeladniczy, a po kolejnych dwóch latach egzamin mistrzowski organizowany przez Izbę Rzemieślniczą.
Miesięczne wynagrodzenie całkowite na tym stanowisku wynosi 3 150 PLN brutto. Co drugi jubiler otrzymuje pensję od 2 660 PLN do 3 440 PLN. 25% najgorzej wynagradzanych jubilerów zarabia poniżej 2 660 PLN brutto. Na zarobki powyżej 3 440 PLN brutto może liczyć grupa 25% najlepiej opłacanych jubilerów. Są to oczywiście statystyczne dane na postawie niewielkiej grupy badanych. Wiele zależy od miasta i danego zakładu pracy. (rok 2020)
Według informacji ze strony Salary.com, średnie wynagrodzenie dla jubilera w czerwcu 2023 roku wynosiło około 54 990 dolarów rocznie. Najlepiej opłacani jubilerzy (25% najlepiej zarabiających) mogli liczyć na zarobki rzędu 61 905 dolarów rocznie, podczas gdy 25% najmniej zarabiających jubilerów zarabiało około 48 953 dolarów rocznie.
Warto jednak zauważyć, że te dane są dla jubilera pracującego w Arvin, Kalifornia, USA, a nie w Polsce. Zarobki mogą się różnić w zależności od lokalizacji, doświadczenia, umiejętności i wielu innych czynników.
Według danych z lipca 2023 roku, średnie roczne wynagrodzenie jubilera w Polsce wynosi 75 040 PLN, co przekłada się na około 6253 PLN miesięcznie (przy założeniu, że rok ma 12 miesięcy). Średnia stawka godzinowa wynosi 36 PLN. Dodatkowo, średnia roczna premia dla jubilera wynosi 1 261 PLN.
Porównując te dane z innymi krajami, możemy zauważyć, że zarobki jubilera mogą się znacznie różnić. Na przykład, według danych z tej samej strony, średnie roczne wynagrodzenie jubilera w Białorusi wynosi 15 000 BYN, w Grecji 22 000 EUR, w Finlandii 42 000 EUR, w Malezji 58 000 MYR, a w Chorwacji 14 000 EUR.